پژوهش” آسیب شناسی مادران سرپرست خانوار ” (مقاله شماره ۶)

به نام خالق زیبایی ­ها

تمام افراد بشر نقش­ های متفاوتی را در طول زندگی ایفا می­کنند، مانند مادر، پدر، همسر، دوست، کارمند، کارگر، سرپرست، خواهر، برادر و بسیاری نقش­ های دیگر. حال آنکه ایفای هر یک از این نقش­ها می­تواند همراه با مسئولیت و چالش­های فراوان در طی طریق باشد، بنابراین وجود مقداری اندوه همراه با اضطراب و نگرانی خارج از انتظار نمی­ باشد.

واژه­هایی مانند افسردگی (Depression) و اضطراب (Anxiety) ، به تناوب در میان توده مردم بکار برده می­شود، حال آنکه آگاهی کامل به تفاوت ها و مرز مابین نگرانی، اضطراب و اندوه نرمال و آنچه ما آنرا از نظر علم روان درمانی افسردگی می­نامیم. بسیار حائز اهمیت می­باشد. تحقیقات بسیاری بیان­گر این مطلب است که اگرچه تمام افرادی که مبتلا به افسردگی هستند و یا بوده­اند اقدام به خودکشی نمی ­نمایند ولی اکثر افرادی که خودکشی می­کنند مبتلا به افسردگی بوده­اند. بنابراین پیشگیری­، تشخیص و درمان افسردگی بسیار حائز اهمیت می­باشد.

افسردگی بسیار بیشتر از احساس غم و اندوه در اثر حوادث روزگار، ناکامی­ها و شکست­ ها می­باشد. افسردگی نحوه­ای که افراد فکر می­کنند، احساس می­کنند و زندگی می­ کنند را به طرز قابل توجهی تغییر می­دهد.

تحقیقات بسیاری مبین این مطلب است که مادران در خانواده­های تک سرپرست در اثر انبوه فشار مسئولیت و نداشتن حمایت لازم در کلیه امور مالی، تحصیلی و سرپرستی کودکانشان به میزان قابل توجهی بیشتر در معرض مبتلا شدن به افسردگی قرار دارند.

دراین مبحث به علائم و نشانه­هائی می­پردازیم که می­تواند نشانگر احتمال وجود افسردگی در افراد باشد. لطفا  به این نکته مهم توجه فرمائید که تشخیص و درمان کامل افسردگی باید توسط متخصصین روان درمانی انجام شود و این نوشتار صرفا جهت آگاهی و هشدار عزیزان تنظیم شده است. لطفا به محض مشاهده این علائم مادران عزیز را به متخصصین روان درمانی معرفی نمائید تا مورد تشخیص کامل و معالجه قرار گیرند. حال به بررسی مجمل علائم افسردگی می­پردازیم.

احساس غم واندوه بدون دلیل خاص و به مدت طولانی. احساس غم واندوه طبیعی حتی اگر با دلیل باشد نمی­تواند دائمی باشد. اگر شخص به گونه­ای غمگین باشد که برای دو هفته پیاپی هیچ عاملی باعث ایجاد شادی و نشاط حتی برای لحظه­ای در وی نشود می­تواند نشانگر وجود افسردگی در شخص باشد.

به خاطر آوردن تجربیات و خاطرات تلخ گذشته به نوعی که موجبات درس گرفتن و برنامه­ریزی صحیح برای زندگی گردد و در جهت عدم تکرار اشتباهات گذشته کاملا طبیعی و حتی ضروری می­باشد. حال آنکه به خاطر آوردن مکرر نا امیدی­ها، اندوه­ها و شکست­ها و به گونه­ای در محنت­های گذشته زندگی کردن بطوری­که تاثیر نامطلوب بر روی روابط فردی­، اجتماعی و خانوادگی شخص گذاشته و موجبات اتلاف انرژی بسیاری از وی گردد می­تواند رنگی از علائم افسردگی درشخص باشد.

اینکه ما انسان­ها گاهی کم حوصله شده و کمتر از گذشته از چیزها­یی­که همواره موجبات شادمانی ما می­شدند لذت می­بریم کاملا طبیعی می­باشد، حال آنکه عدم لذت از فعالیت­ها و سرگرمی­هایی که روزی موجب شادمانی شخصی می­گردید، به مدت طولانی و ثابت می­تواند علامت دیگری از افسردگی باشد. شخص افسرده با دریافت خبر خوش، شرکت در اجتماعات و فعالیت­های روزانه که زمانی باعث شادمانی فرد بودند، و یا هرگونه هیجانی برانگیخته نمی­شود و همواره در لاک خود فروخته و اندوهگین می­باشد.

احساس نگرانی و اضطراب گاهی در طول روز کاملا طبیعی می­باشد، حال آنکه احساس اضطراب ممتد بیشتر از چند ساعت در طول روز و احساس احتیاج شدید به کنترل نمودن افراد و شرایط به طوری که آسیب جدی به روابط فردی­، خانوادگی و اجتماعی شخص وارد می­تواند نشانگر افسردگی شخص باشد.

عدم رعایت بهداشت فردی یکی از علائم بارز افسردگی می­باشد. افسردگی دیدگاه شخص را نسبت به خویشتن تغییر می­دهد، به عنوان مثال شخصی که به بهداشت فردی و داشتن ظاهری آراسته همواره اهمیت می­داده، ناگهان حتی در امورات ابتدایی مانند استحمام، مسواک زدن، شانه زدن موها و غیره احساس سستی مفرط نموده، و انجام این امورا را متوقف کرده و یا به تعویق می­اندازد. از این جمله می­توان به کاهلی در امورات منزل مانند آشپزی و نظافت خانه نیز اشاره نمود.

هرگونه اضافه وزن و یا ازدست دادن وزن (حدود ۵ درصد وزن بدن در مدت یک ماه یا کمتر) بدون گرفتن رژیم غذایی و یا دلیل مشخص پزشکی دیگر، بی اشتهایی ویا پراشتهایی مفرط می­تواند نشانه افسردگی باشد.

احساس نا امیدی مفرط: فرد افسرده روزانه امیدی را پیش روی خویش ندیده و بر این باور است که اوضاع خوب نیست، هیچ­گاه بهتر نخواهد شد و کاری از دست وی برای بهبود اوضاع ساخته نمی­باشد.

چند مورد دیگر که فهرست وارد به آن اشاره می­کنیم عبارتند از: سرزنش مداوم خویش برای اشتباهات گذشته، احساس خشم، گناه، کمبود، بی­کفایتی و بی ارزشی مفرط و ممتد، حساسیت و ضربه پذیر بودن مفرط و ممتد، کم خوابی کافی، عدم توانایی تمرکز بر انجام کارها و به ثمر رسانیدن وظایف جاری و شغلی، تمایل استفاده از مواد مخدر شامل الکل، افزایش احساس سردرد، کمردرد، دردهای عضلانی یا درد معده بدون دلیل موجه پزشکی.

لطفا به خاطر داشته باشید که برای تشخیص افسردگی علائم مذکور باید به مدت حداقل دو هفته بطور مفرط و ممتد در شخص وجود داشته باشد به گونه­ای که اختلال جدی در نحوه احساس، تفکر، ارتباطات و زندگی روزمره مشخص ایجاد نماید. لطفا به محض مشاهده این علائم شخص را به متخصص روان درمانی جهت تشخیص کامل و درمان معرفی نمائید.

سهیلا بلوری

آبان  ۱۳۹۷